Każda uprawniona mama ma do dyspozycji 20 tygodni urlopu macierzyńskiego (6 z nich może wykorzystać jeszcze przed porodem). Z tych 20 tygodni musi wziąć 14, a pozostałe 6 z dzieckiem może spędzić ojciec. W przypadku urodzenia dwójki dzieci podczas jednego porodu wymiar urlop wydłuża się do 31 tygodni i rośnie o 2 tygodnie za każde kolejne dziecko, aż do 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga lub więcej dzieci.
Rodzice mogą również skorzystać z 41 tygodni urlopu rodzicielskiego. W przypadku urodzenia większej liczby dzieci podczas jednego porodu taki urlop wynosi 43 tygodnie. Nie musi być on wykorzystany jednorazowo i w pełni. Można go podzielić maksymalnie na 5 dowolnych części. Ostatnia część urlopu może przypadać najpóźniej do końca roku, w którym dziecko skończy 6 lat. Co ważne, 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje tylko jednemu z rodziców.
Jeśli ubezpieczona mama wykorzystała urlop rodzicielski w maksymalnym wymiarze np. 32 tygodni lub 34 tygodni, to pozostałe 9 tygodni może wykorzystać już tylko ojciec.
Do dłuższego urlopu rodzicielskiego mają prawo rodzice, którzy urodzą lub przyjmą na wychowanie dziecko z ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniem albo nieuleczalną chorobą, która zagraża jego życiu, a które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu. Jeśli dziecko ma specjalne zaświadczenie „Za życiem” rodzice, będą mogli skorzystać 65 tygodni urlopu, gdy urodziło się jedno dziecko lub 67 tygodniu urlopu, gdy urodziło się co najmniej dwoje dzieci przy jednym porodzie.
Tata, który chce zostać z dzieckiem, może skorzystać również z 2 tygodni urlopu ojcowskiego, który przysługuje niezależne od uprawnień, z których korzysta matka. Świadczenie trzeba wykorzystać, zanim dziecko ukończy 12 miesięcy. Ten dobrowolny urlop można podzielić na dwie tygodniowe części.
Świadczenie, które przysługuje za czas urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego i ojcowskiego osobom, które są objęte ubezpieczeniem chorobowym to zasiłek macierzyński. Aby z niego skorzystać, rodzic powinien być zatrudniony na etacie, prowadzić działalność gospodarczą albo pracować na podstawie umowy zlecenia (w dwóch ostatnich przypadkach, gdy opłaca dobrowolną składkę chorobową). Zasiłek przysługuje niezależnie od tego, jak długo ma się to ubezpieczenie. Dokumentem wymaganym do wypłaty zasiłku za czas urlopu macierzyńskiego przed porodem jest zaświadczenie lekarskie o przewidywanej dacie porodu, a od dnia porodu odpis skrócony aktu urodzenia dziecka.
Zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu ojcowskiego, przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Za czasu urlopu rodzicielskiego wynosi wysokości 70 proc. tej podstawy, natomiast 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku będzie — wynosi zasiłek macierzyński, za okres urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (z wyjątkiem części przysługującej drugiemu z rodziców, czyli 9 tygodni).
Ubezpieczona mama może otrzymywać zasiłek macierzyński w takiej samej wysokości przez cały okres jego pobierania tj. 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku, o ile złoży tzw. długi wniosek o zasiłek macierzyński do 21 dni po porodzie. „Długi wniosek” nie może dotyczyć 9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla drugiego z rodziców. Za tę część urlopu zasiłek zawsze wynosi 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.
Jeżeli pracownik nie wykorzysta ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego, w wysokości 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku w pierwszym roku życia dziecka to ma wówczas prawo do tego zasiłku w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku oraz do jednorazowego wyrównania pobranego zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego do wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Jest ono wypłacane na wniosek pracownika.
Z zasiłku macierzyńskiego można także skorzystać w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie.
W czwartym kwartale 2023 r. ZUS wypłacał zasiłek macierzyński ponad 15,5 tys. mam i blisko 4 tys. ojców z Pomorza. Z zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu rodzicielskiego korzystało w tym czasie ponad 11 tys. pań i blisko 700 panów. Na urlop ojcowski zdecydowało się natomiast ponad 3,2 tys. panów.